Edliyyeinfo.az olaraq hər bir cəmiyyətin sağlam və ədalətli şəkildə fəaliyyət göstərməsi üçün hüquq və qanunlara ehtiyac var. Hüququn əsaslarını bilmək, vətəndaş kimi həm hüquqlarımızı qorumağa, həm də vəzifələrimizi yerinə yetirməyə imkan yaradır. Bu yazıda hüququn və Konstitusiyanın “əlifbası” sayılan əsas anlayışlara qısa, lakin aydın şəkildə toxunacağıq.
Hüquq nədir?
Hüquq – dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş və cəmiyyətin fəaliyyətini tənzimləyən norma və qaydalar toplusudur. Hüquq insanın doğulduğu andan başlayaraq onu müşayiət edir və ictimai münasibətlərin düzgün tənzimlənməsini təmin edir.
Konstitusiya nədir?
Konstitusiya – dövlətin əsas qanunudur. O, dövlət quruluşunu, hakimiyyət bölgüsünü, vətəndaşın əsas hüquq və azadlıqlarını müəyyən edir. Bütün digər qanunlar və qərarlar Konstitusiyaya uyğun olmalı və ondan irəli gəlməlidir.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsi ilə qəbul olunmuşdur və bu gün də hüquqi əsaslarımızın təməlidir.
Vətəndaşın hüquqları və vəzifələri
Əsas hüquqlar:
Yaşamaq hüququ
Təhsil almaq hüququ
Fikrini sərbəst ifadə etmək hüququ
Məhkəməyə müraciət hüququ
Mülkiyyət hüququ
Sosial təminat almaq hüququ
Əsas vəzifələr:
Qanunlara riayət etmək
Vergi və dövlət öhdəliklərini yerinə yetirmək
Dövlət mülkiyyətini qorumaq
Vətəndaş həmrəyliyinə riayət etmək
Ətraf mühiti qorumaq
Qanunu bilməmək məsuliyyətdən azad etmir
Bu, hüquqda beynəlxalq və dəyişməz prinsipdir:
“Ignorantia juris non excusat” – Qanunu bilməmək məsuliyyətdən azad etmir.
Yəni bir şəxs qanunu bilmədiyini əsas gətirərək məsuliyyətdən yayınmaq imkanına malik deyil. Buna görə hüquqi maarifləndirmə hər bir vətəndaş üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
Hüquq azadlıq deyil, məsuliyyətlə verilən haqlardır
Bəzən hüquq və azadlıq anlayışları qarışdırılır. Hüquqlar, dövlət tərəfindən tanınan və təmin edilən haqlardır. Lakin bu hüquqlar:
Digər şəxslərin hüquqları ilə məhdudlaşır
Qanunla müəyyən olunmuş çərçivədə həyata keçirilir
Yəni azadlıq demək, istədiyini etmək demək deyil. Hər hüququn bir həddi, hər azadlığın bir məsuliyyəti var.
Hüququn və Konstitusiyanın əlifbasını bilmək – dövlətlə və cəmiyyətlə münasibətdə doğru davranmaq deməkdir. Hüquqi savadlılıq cəmiyyətin inkişafının, vətəndaş mədəniyyətinin və ədalətin əsas sütunudur.
Unutmayın: Hüququn dili sadədir, onu bilmək isə hər birimizin vəzifəsidir.
✍️ edliyyeinfo.az – Hüquqi biliklərə açılan qapınız
Tural Kəlbəcərli
Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, ( AJB)
“Qızıl Qələm” mükafatı laureatı.
