Edliyyeinfo.az: Avtomobilini icarəyə vermək müasir dövrdə əlavə qazanc mənbəyi kimi geniş yayılmış təcrübədir. Lakin bu addımı atmazdan əvvəl həm icarə verənin, həm də icarəyə götürənin qarşılıqlı hüquq və vəzifələri aydın şəkildə müəyyənləşdirilməlidir. Əks halda, bu proses ciddi hüquqi risklərlə nəticələnə bilər.
1. Müqavilə bağlanmalıdır – şifahi razılaşma kifayət deyil
Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 611–630-cu maddələri icarə münasibətlərini tənzimləyir. Bu məcəlləyə əsasən, nəqliyyat vasitələrinin icarəyə verilməsi üçün mütləq yazılı icarə müqaviləsi bağlanmalıdır.
Müqavilədə aşağıdakılar göstərilməlidir:
Avtomobilin markası, dövlət qeydiyyat nişanı və texniki vəziyyəti;
İcarə müddəti və aylıq/müddətli ödəniş;
Tərəflərin məsuliyyəti;
Yanacaq, texniki baxım və cərimələrə görə məsuliyyətin kimə aid olduğu.
2. Avtomobilin törətdiyi hüquq pozuntularına görə məsuliyyət
Əgər avtomobiliniz icarədə olduğu müddətdə qəza törədərsə, cərimə yazılarsa və ya cinayət törədilərsə, əsas məsuliyyət icarə götürənə aiddir. Lakin hüquq-mühafizə orqanları avtomobilin sahibini (sənəddə adı olan şəxsi) ilkin olaraq sorğulaya bilər. Bu səbəbdən:
Müqaviləni notarial qaydada təsdiqlətmək tövsiyə olunur.
Müqaviləyə icarəçinin şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti, sürücülük vəsiqəsi əlavə edilməlidir.
3. İcarəçi avtomobili üçüncü şəxsə verə bilərmi?
Mülki Məcəlləyə əsasən, icarəçi avtomobili başqasına vermək istəyirsə, bu yalnız icarə verənin yazılı razılığı ilə mümkündür (MM, maddə 615). Əks halda, bu hüquqi pozuntu hesab edilir və müqavilənin birtərəfli ləğvi ilə nəticələnə bilər.
4. Avtomobilə dəymiş zərərə görə məsuliyyət
Əgər avtomobil icarə dövründə sıradan çıxarsa və ya zədələnərsə, icarəçi bunu kompensasiya etməlidir. MM-nin 619-cu maddəsinə görə, icarəçi əmlakın vəziyyətini qoruyub saxlamaqla məsuldur.
Buna görə:
Müqavilədə bu məsuliyyət dəqiq qeyd olunmalıdır.
Texniki baxış aktı icarədən əvvəl və sonra tərtib olunmalıdır.
5. Vergi öhdəlikləri və inzibati risklər
Əgər avtomobil icarəyə kommersiya məqsədilə verilibsə, bu gəlir əldə etmə sayılır və vergi öhdəliyi yaradır. Vergilər Məcəlləsinin müvafiq maddələrinə görə:
Fiziki şəxslər gəlirlərini bəyan etməlidir;
Bəyannamə təqdim olunmadıqda və ya gizlədildikdə inzibati və hətta cinayət məsuliyyəti yarana bilər.
Avtomobilinizi icarəyə verməzdən əvvəl bu addımı sadə bir razılaşma kimi deyil, hüquqi məsuliyyət daşıyan ciddi proses kimi dəyərləndirməlisiniz.
Yazılı müqavilə, notarial təsdiq, texniki akt və şəffaf razılaşma – sizi risklərdən qoruyacaq ən əsas vasitələrdir.
Hazırladı: Jalə Asiman
Edliyyeinfo.az
