Azərbaycanda bəzi işəgötürənlər əmək müqaviləsi bağlamadan işçi çalışdırır. Bu isə həm vergi, həm də sosial təminat baxımından qanun pozuntusudur. Lakin əmək müqaviləsi olmadan çalışan şəxsin hüququ tam itmir – bəzi hallarda qanun onun tərəfində dayanır.
Edliyyeinfo.az olaraq bu məsələ ilə bağlı vətəndaşları maarifləndirmək istədik.
1. Əmək müqaviləsi olmadan işləmək qanunidirmi?
Xeyr. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin 7-ci maddəsinə görə:
“Heç bir şəxs əmək müqaviləsi olmadan əmək funksiyasını yerinə yetirməyə cəlb edilə bilməz.”
Bu norma həm işçinin, həm də işəgötürənin hüquqi məsuliyyətini müəyyən edir.
2. Əmək müqaviləsi yoxdursa – hüquqlar varmı?
Bəli, var. Əgər işçi faktiki olaraq iş görürsə, aşağıdakılara iddia edə bilər:
Əməkhaqqının ödənilməsi
İş stajının tanınması
Sosial sığorta haqlarının bərpası
İş yerində hüquqlarının qorunması (istirahət vaxtı, iş şəraiti və s.)
Bunu sübut etmək üçün işçi faktiki iş münasibətlərini isbat etməlidir – məsələn, şahid ifadələri, yazışmalar, giriş-çıxış qeydiyyatı, şəkil/video və s.
3. İşəgötürən məsuliyyət daşıyırmı?
Bəli. İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 192-ci maddəsinə əsasən:
Əmək müqaviləsi bağlamadan işçi çalışdırmaq inzibati xətadır.
Bu hal aşkar edildikdə, işəgötürənə 5000 manatdan yuxarı cərimə, bəzən isə fəaliyyətin dayandırılması kimi tədbirlər tətbiq edilə bilər.
4. Hüquqlarınızı necə bərpa edə bilərsiniz?
Edliyyeinfo.az bildirir ki, əmək müqaviləsi olmadan işləyən şəxs aşağıdakı yollarla hüququnu müdafiə edə bilər:
1. Əmək Müfəttişliyi Xidmətinə (Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti) şikayət.
2. Ədliyyə Nazirliyi və ya Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə onlayn müraciət.
3. Məhkəməyə müraciət edərək faktiki əmək münasibətlərinin tanınması və əməkhaqqının ödənilməsi barədə iddia qaldırmaq.
4. Xüsusi xəbərdarlıq:
İşçinin əmək müqaviləsi olmadan işləməsi yalnız işəgötürənin məsuliyyəti deyil, bəzən işçinin də razılığı və səhlənkarlığı səbəbindən baş verir. Bu zaman hüquqların bərpası çətinləşə bilər.
Əmək münasibətlərinin yalnız rəsmi müqavilə ilə rəsmiləşdirilməsi həm işçi, həm də işəgötürən üçün hüquqi təhlükəsizlik deməkdir. Edliyyeinfo.az olaraq vətəndaşlara rəsmi müqaviləsiz işləməmələrini tövsiyə edirik.
Hazırladı: Tural Kəlbəcərli
Edliyyeinfo.az
