Edliyyeinfo.az: Uşaqların hüquqlarının qorunması və onların ölkədən çıxarılması ilə bağlı məsələ xüsusilə valideynlər arasında boşanma və ya ailədaxili mübahisələr zamanı aktuallaşır. Hüquqi baxımdan bu proses qanunvericiliklə tənzimlənir və müəyyən şərtlərə tabedir.
Hüquqi əsaslar
Azərbaycan Respublikası Ailə Məcəlləsi
Maddə 52. Valideynlərin hüquqları və vəzifələrinin bərabərliyi
Valideynlərin hüquqları və vəzifələri bərabərdir və uşağın tərbiyəsi və inkişafı sahəsində birlikdə məsuliyyət daşıyırlar.
Maddə 65. Uşağın yaşayış yerinin müəyyən edilməsi
Əgər valideynlər birgə yaşamırsa, uşağın kimlə qalacağı məhkəmə tərəfindən müəyyən olunur. Qəyyumluq hüququ olan valideyn belə, digər valideynin hüquqlarını məhdudlaşdıra bilməz.
Maddə 66. Uşağın valideynlərindən biri ilə ünsiyyət hüququ
Valideynlərdən biri uşağın digər valideynlə ünsiyyətinə mane olarsa, bu məsələ məhkəmə qaydasında həll olunur.
Uşağın xaricə aparılması üçün razılıq qaydası
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən:
Azyaşlı uşağın xaricə çıxarılması üçün hər iki valideynin yazılı razılığı tələb olunur.
Bu razılıq notarial qaydada təsdiq olunmalıdır.
Əgər yalnız bir valideyn uşağı xaricə aparmaq istəyirsə, o zaman digər valideynin yazılı və notariat təsdiqli razılığı olmadan bu mümkün deyil.
Azərbaycan Respublikası Miqrasiya Məcəlləsi
Maddə 12. Şəxslərin ölkədən çıxışı və ölkəyə daxil olması
Yetkinlik yaşına çatmayan şəxsin Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənara çıxışı valideynlərin və ya qanuni nümayəndələrin razılığı əsasında həyata keçirilir.
İstisna hallar
Valideynlərdən biri vəfat edibsə – uşaqla yaşayan valideyn ölüm şəhadətnaməsini təqdim etməklə xaricə çıxa bilər.
Ata və ya ana valideynlik hüququndan məhrum edilibsə – yalnız valideynlik hüququ saxlayan tərəf uşağı xaricə apara bilər (Ailə Məcəlləsinin 68-ci maddəsi).
Məhkəmə qərarı ilə uşağın xaricə aparılmasına icazə verilibsə – bu halda notarial razılığa ehtiyac yoxdur.
Razılıq necə verilməlidir?
Razılıq notariat kontorunda tərtib edilməlidir.
Sənəddə səfərin məqsədi, müddəti, səfər edəcəyi ölkə, uşağın müşayiətçisi və digər detallara yer verilir.
Razılıq həm daxili pasportla (şəxsiyyət vəsiqəsi), həm də xarici pasportla istifadə edilə bilər.
Mübahisə halında necə davranmalı?
Əgər valideynlərdən biri uşağın xaricə aparılmasına əsassız etiraz edirsə, digər tərəf aşağıdakı addımları ata bilər:
Məhkəməyə müraciət etməklə uşağın xaricə aparılmasına məhkəmə icazəsi istəyə bilər.
Məhkəmə bu zaman uşağın mənafeyini əsas meyar kimi qiymətləndirir.
Hüquqi məsuliyyət
Digər valideynin yazılı razılığı olmadan uşağı xaricə aparmaq qanunsuz sayılır və bu, məhkəmə çəkişmələrinə və hüquqi məsuliyyətə səbəb ola bilər.
Belə hallar Cinayət Məcəlləsinin 144-cü maddəsi (Azadlıq hüququnun pozulması) və ya 305-ci maddəsi (Uşağın oğurlanması və ya qanunsuz saxlanması) ilə qiymətləndirilə bilər.
Azyaşlı uşağın ölkədən çıxarılması valideynlərin qarşılıqlı razılığı əsasında həyata keçirilməlidir. Əgər razılıq əldə olunmursa, bu zaman yalnız məhkəmə qərarı ilə məsələ hüquqi müstəvidə həll edilə bilər. Qanunsuz hərəkətlər isə cinayət məsuliyyəti daşıya bilər. Vətəndaşlar bu məsələlərdə hüquqi məsləhət almalı və prosedurlara ciddi şəkildə əməl etməlidirlər.
Hazırladı: Jalə Asiman
Edliyyeinfo.az
