Edliyyeinfo.az: Azərbaycanda çox sayda vətəndaş bina tam hazır olmamışdan əvvəl – tikinti zamanı ev alır. Bu zaman əmlakın dövlət qeydiyyatına (yəni “kupça”ya) malik olmaması alqı-satqı prosesini hüquqi baxımdan riskli və müdafiəsiz vəziyyətə salır.
Hüquqi əsaslar
Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsi
Maddə 144.1 – Daşınmaz əmlakın mülkiyyəti
Daşınmaz əmlak üzərində mülkiyyət hüququ yalnız əmlak dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra meydana çıxır.
Maddə 247 – Alqı-satqı müqaviləsi
Daşınmaz əmlakın alqı-satqısı yalnız yazılı formada bağlanmalı və notariat qaydasında təsdiq edilməlidir.
“Kupçasız” ev nə deməkdir?
“Kupça” – yəni çıxarış — əmlakın dövlət qeydiyyatına alınaraq rəsmi sahiblə əlaqələndirilməsi sənədidir. Əgər kupça yoxdursa, deməli:
Əmlak rəsmi olaraq sizin adınıza keçməyib
Siz rəsmi mülkiyyətçi sayılmırsınız
Əmlakla bağlı hüquqlarınızı məhkəmədə sübut etmək çətinləşə bilər
Tikinti zamanı ev alan şəxs nə etməlidir?
Əgər tikinti hələ tamamlanmayıbsa və kupça yoxdursa, vətəndaş:
Tikinti şirkəti ilə yazılı müqavilə bağlamalıdır – bu, risklərin bir hissəsini azalda bilər.
Müqavilədə bina, mənzil, mərtəbə, kvadrat metr və ödəmə şərtləri dəqiq qeyd olunmalıdır.
Ən azı əlavə sənədlər və ödəniş qəbzləri saxlanılmalıdır.
Risklər nələrdir?
Əmlakın digər şəxsə satılması – kupçası olmayan ev eyni anda bir neçə şəxsə satıla bilər.
Tikinti şirkətinin iflası və ya ləğvi – siz nə evi, nə də pulunuzu geri ala bilərsiniz.
Hüquqi müdafiəsizlik – müqaviləsiz satış məhkəmədə mülkiyyət hüququnun tanınması üçün kifayət deyil.
Bina qeyri-qanuni tikilibsə, ümumiyyətlə rəsmi qeydiyyata düşməyə bilər.
Qanunsuz tikililər və reyestrə düşməyən əmlak
Əgər bina yerli icra hakimiyyətindən tikinti icazəsi almadan tikilibsə:
Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri bu əmlakı qeydiyyata almaya bilər.
Həmin binada mənzil alan şəxs mülkiyyət hüququ qazana bilməz.
Çox hallarda bu binalar sökülmə təhlükəsi ilə üz-üzə qalır.
“Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri haqqında” Qanun
Maddə 5 – Qeydiyyat üçün əsas sənədlər sırasında:
Tikinti icazəsi
Əmlakın texniki pasportu
Mülkiyyət hüququnu təsdiq edən akt olmalıdır
“Kupçasız” ev alanlar hüquqlarını necə qoruya bilər?
Əldə olan müqavilə, qəbz və digər sənədlərlə məhkəməyə müraciət edərək mülkiyyət hüququnun tanınması tələb edilə bilər.
Mülki Məcəllənin 157.5-ci maddəsinə əsasən, əgər şəxs əmlakı uzun müddət faktiki sahiblənibsə, iddia müddətinə görə hüquq tələb edə bilər.
Şəxsin əmlak üzərində faktiki istifadəsi və ödəniş sübutları da hüquqi baxımdan əhəmiyyət daşıyır.
“Tikinti zamanı ev alıb, sonra kupça alaram” yanaşması vətəndaş üçün böyük hüquqi və maliyyə riski yaradır. Əgər kupça yoxdursa və rəsmi müqavilə bağlanmayıbsa, bu halda sizin əmlak hüquqlarınız hüquqi cəhətdən zəif qorunur.
Əmlak almazdən əvvəl hüquqşünasla məsləhətləşin !
Yalnız rəsmi qeydiyyatdan keçmiş tikinti şirkətlərindən mənzil alın !
Hər hansı razılaşma yazılı və notarial qaydada təsdiq olunmalıdır !
Hazırladı: Asiman Əsədsoy
Edliyyeinfo.az
