Edliyyeinfo.az: İnzibati xəta törədən şəxslər barəsində tətbiq edilə biləcək sanksiyalardan biri də inzibati həbsdir. Çoxları bu cəzanın yalnız məhkəmə qərarı ilə tətbiq olunduğunu və hansı hallarda tətbiq edilə biləcəyini bilmir. Bu yazıda inzibati həbslə bağlı hüquqi çərçivəni, vətəndaşın hüquqlarını və qorunma yollarını izah edəcəyik.
Hüquqi əsas: İnzibati Xətalar Məcəlləsi
İXM-in 52-ci maddəsi – İnzibati həbs
İnzibati həbs – fiziki şəxsin məhkəmə qərarı əsasında qısa müddətə azadlıqdan məhrum edilməsi növündə cəzadır.
Tətbiq müddəti – 5 gündən 3 aya qədər ola bilər.
İnzibati həbs aşağıdakı hallarda tətbiq edilir:
Xüsusi hallarda cəmiyyət üçün təhlükəli hesab edilən xətalar zamanı
Başqa inzibati tənbeh növünün kifayət etmədiyi hallarda
Adətən təkrar inzibati xəta törədildikdə və ya polisə müqavimət göstərildikdə
İnzibati həbsin tətbiq olunduğu tipik hallar
Aşağıdakı xətalara görə vətəndaş inzibati qaydada həbs oluna bilər:
Xırda xuliqanlıq – (İXM, maddə 510)
Kobud davranış, ictimai asayişi pozma, söyüş, təhqir və s.
Polisin qanuni tələbinə tabe olmamaq – (maddə 535.1)
Polisin qanuni göstərişini yerinə yetirməmək
Toplantı azadlığının pozulması – (maddə 211, 513)
İcazəsiz aksiyada iştirak, müqavimət göstərmək
Alkoqollu vəziyyətdə ictimai yerdə kobud davranış – (maddə 514)
Karantin rejiminin pozulması – (müvafiq fövqəladə dövrlərdə tətbiq olunur)
Hüquqlarınız nələrdir?
İnzibati həbs tətbiq edilərsə vətəndaş aşağıdakı hüquqlara malikdir:
Vəkil tutmaq və onunla görüşmək (İXM, maddə 91.1)
Ailə üzvlərinə məlumat vermək
Məhkəmənin qərarından apellyasiya şikayəti vermək
Saxlanılma şəraitinin qanuna uyğun olması (24 saat ərzində məhkəmə qarşısına çıxarılmalı)
Prosedur necə aparılır?
- Polis və ya digər orqan tərəfindən inzibati xəta protokolu tərtib olunur
- Şəxsin izahatı alınır və hüquqları izah edilir
- Protokol məhkəməyə göndərilir
- Məhkəmə dəlillər əsasında qərar verir
- Əgər inzibati həbs qərarı çıxarılırsa – şəxs müvafiq müvəqqəti saxlama yerinə yerləşdirilir.
İnzibati həbs və cinayət həbsinin fərqi
| Məqam | İnzibati həbs | Cinayət həbs |
|---|---|---|
| Tətbiq edən | Məhkəmə | Məhkəmə |
| Hüquqi baza | İnzibati Xətalar Məcəlləsi | Cinayət Məcəlləsi |
| Müddət | 5 gündən 90 günə qədər | 3 aydan illərlə |
| Hüquqi nəticələr | Məhkumluq yaratmır | Məhkumluq yaradır |
Qeyri-qanuni inzibati həbs: Nə etməli?
Əgər siz qanunsuz olaraq inzibati qaydada həbs olunmusunuzsa:
Məhkəməyə şikayət verə bilərsiniz
Ombudsman (İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkil) institutuna müraciət edə bilərsiniz
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə müraciət hüququnuz da mövcuddur (əsasən, 5-ci və 6-cı maddələr üzrə)
İnzibati həbs cəmiyyət üçün təhlükə doğura biləcək hallarda tətbiq edilən sərt tədbirdir və yalnız məhkəmə qərarı ilə mümkündür. Vətəndaşlar hüquqlarını bilməli, inzibati təzyiqlərlə üzləşdikdə dərhal hüquqi yardım almalıdırlar.
Hazırladı: Tural Kəlbəcərli
Edliyyeinfo.az
