Edliyyeinfo.az: Son illərdə ölkənin bir çox şəhər və rayonlarında, xüsusilə Bakı kimi iri şəhərlərdə küçə ticarəti geniş yayılıb. İnsanlar piyada keçidlərində, bazarların yaxınlığında, ictimai yerlərdə meyvə-tərəvəz, sənaye malları, geyim, siqaret və digər məhsulların satışını həyata keçirirlər.
Bu ticarət forması bir çoxları üçün dolanışıq vasitəsi olsa da, hüquqi baxımdan qanun pozuntusu hesab olunur. Məqalədə küçə ticarətinin hüquqi əsaslarını və buna görə nəzərdə tutulan məsuliyyəti izah edirik.
Küçə ticarəti nədir?
Küçə ticarəti — icazə verilməmiş yerlərdə, açıq havada, küçə və yol kənarlarında, ictimai ərazilərdə mal və ya xidmətlərin satılmasıdır. Bu fəaliyyətə aid ola bilər:
Trotuar üzərində meyvə-tərəvəz satışı
Avtomobil yolunun kənarında sənaye məhsullarının satışı
Metro çıxışlarında müxtəlif malların təklifi
İcazəsiz “köşək”, arabalar, səyyar stendlər vasitəsilə satış
Hüquqi tənzimləmə
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində küçə ticarəti birbaşa inzibati xəta kimi qiymətləndirilir.
İnzibati Xətalar Məcəlləsi — Maddə 454
“Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilməmiş yerlərdə ticarət və ya xidmət fəaliyyəti ilə məşğul olmağa görə səksən manat məbləğində cərimə edilir.”
Yəni, əgər bir şəxs küçədə, market qarşısında, ictimai ərazidə — icazə almadan satış həyata keçirirsə, bu fəaliyyət qanunsuz sayılır və ona 80 manat cərimə tətbiq olunur.
Qeyd: Cərimə tətbiqi üçün satışın həcmi və ya gəliri nəzərə alınmır — hüquqi əsas (icazə) yoxdursa, bu artıq pozuntudur.
Kim icazə verə bilər?
Küçə ticarəti ilə bağlı satış yerlərini müəyyən etmək və icazə vermək səlahiyyəti aşağıdakı qurumlara aiddir:
Yerli icra hakimiyyətləri
Bələdiyyələr (bəzi yerlərdə)
İqtisadiyyat Nazirliyi (ticarət obyektləri üçün)
Müvəqqəti satışlar, yarmarkalar və bayram tədbirləri zamanı müvəqqəti icazə verilə bilər, lakin bu da müvafiq qərar və qeydiyyat əsasında həyata keçirilməlidir.
Digər əlaqəli hüquqi aktlar
“Ticarət fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu — ticarət fəaliyyəti üçün qeydiyyat və icazə tələblərini müəyyən edir.
Vergi Məcəlləsi — satışdan gəlir əldə edən şəxsin vergi qeydiyyatında olması vacibdir.
Sanitar qaydalar və şəhərsalma normaları — ictimai yerlərdə satışın qadağan olunmasının əsas səbəbləri (təhlükəsizlik, təmizlik, estetik görünüş və s.)
Nəzarəti kim həyata keçirir?
Polis orqanları
İcra hakimiyyətləri yanında monitorinq qrupları
İqtisadiyyat Nazirliyinin aidiyyəti orqanları
Sanitar nəzarət və baytarlıq xidmətləri (ərzaq məhsullarına görə)
Alternativ yollar
Qanunsuz küçə ticarəti ilə məşğul olmaq əvəzinə, vətəndaşlar üçün aşağıdakı alternativ yollar mövcuddur:
ASAN xidmət və ya e-gov.az üzərindən rəsmi ticarət fəaliyyətinə başlamaq
Yerli icra orqanlarına müraciət edərək müvəqqəti satış icazəsi almaq
Rəsmi bazar və ya ticarət mərkəzində satış yeri icarəyə götürmək
Sosial sahibkarlıq layihələrində iştirak etmək (xüsusilə aztəminatlı şəxslər üçün dəstək proqramları var)
Küçə ticarəti bir çox insanlar üçün gəlir mənbəyi olsa da, qanunla tənzimlənməyən halda bu fəaliyyət inzibati xəta hesab olunur. Hüquqi savadlılıq və alternativ yollar barədə məlumatlılıq həm vətəndaşın, həm də cəmiyyətin xeyrinədir. Dövlət və yerli icra orqanları isə həm sahibkarı dəstəkləməli, həm də şəhər mühitini qorumaq üçün bu məsələyə balanslı yanaşmalıdır.
Hazırladı: Jalə Asiman
Edliyyeinfo.az
