Edliyyeinfo.az: Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 24-cü maddəsində “fiziki şəxs” anlayışı izah olunur və bu anlayış hüquqi münasibətlərdə iştirak edən hər bir insan fərdini əhatə edir. Maddəyə əsasən, fiziki şəxs dedikdə hüquq münasibətlərində öz adından çıxış edən, yəni hüquq və öhdəliklərə malik olan real insan nəzərdə tutulur.
Fiziki şəxs – hüquqi anlayış olaraq – hüquqi sistemdə ayrı-ayrı şəxslərin hüquq subyekti kimi tanınmasını təmin edir. Bu, o deməkdir ki, bir şəxs yalnız insan olduğu üçün hüquqi münasibətlərin iştirakçısı ola bilər. Fiziki şəxsin hüquqi subyektivliyi – yəni hüquq və öhdəliklərə malik olmaq qabiliyyəti – onun doğulduğu andan başlayır və ölüm anında sona çatır. Həmin şəxs öz adı ilə mülki dövriyyəyə daxil olur, əqdlər bağlaya, mülki məsuliyyət daşıya, mülk sahibi ola və hüquqi müdafiə tələb edə bilər.
Qanunun 24.2-ci bəndində göstərildiyi kimi, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları ilə yanaşı, ölkə ərazisində daimi yaşayan və ya müvəqqəti qalan əcnəbilər, eləcə də vətəndaşlığı olmayan şəxslər də fiziki şəxs statusuna malikdirlər. Bu yanaşma insanlara mənsub olduqları vətəndaşlıqdan asılı olmayaraq hüquqi münasibətlərdə iştirak imkanı verir. Məsələn, ölkədə müvəqqəti yaşayan əcnəbi bir şəxsin əmlak alması, icarə müqaviləsi bağlaması və ya məhkəmədə iddia qaldırması üçün ayrıca hüquqi şəxs olmasına ehtiyac yoxdur – bu hüquqlar ona fiziki şəxs kimi tanınması əsasında verilir.
Bu maddə həmçinin hüquqi şəxslərlə fiziki şəxslərin fərqləndirilməsində də hüquqi baza rolunu oynayır. Belə ki, hüquqi şəxs müəyyən bir təşkilat, qurum və ya müəssisə ola bilərsə, fiziki şəxs yalnız təbii insandır və fərdi şəkildə hüquq münasibətlərində iştirak edir.
Fiziki şəxs anlayışı mülki hüququn əsas kateqoriyalarındandır və istər mülki məsuliyyət, istər müqavilə hüququ, istərsə də əmlak münasibətləri baxımından bu statusun müəyyən olunması hüquqi münasibətlərin düzgün qurulması üçün vacibdir. Bu səbəbdən Mülki Məcəllədə fiziki şəxsin hüquqi statusu, hüquq qabiliyyəti, fəaliyyət qabiliyyəti və digər aspektləri ayrıca və sistemli şəkildə tənzimlənir.
