Cəmiyyət arasında geniş yayılmış bir yanlış fikir var: “Notariusun təsdiqlədiyi müqavilə artıq 100% qanunidir və heç vaxt pozula bilməz.” Halbuki bu fikir tam doğru deyil.
Müqavilə notariusun iştirakı ilə bağlansa da, bəzi hallarda o sonradan məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla bilər.
Hüquqi əsas:
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 329–334-cü maddələri, həmçinin “Notariat haqqında” Qanun bu məsələləri tənzimləyir.
Müqavilənin etibarsız sayıldığı hallardan bəziləri:
İradə azadlığı pozulubsa
Əgər müqavilə imzalanarkən tərəflərdən biri aldadılıb, təzyiqə məruz qalıb və ya səhv salınıbsa, bu müqavilə etibarsız sayılır (MM, maddə 332).
Əqdə yararsız şəxs tərəfindən imzalanıbsa
Əgər tərəflərdən biri hüquq qabiliyyətinə malik deyildisə (məsələn, ruhi xəstə, yetkinlik yaşına çatmayan və s.), müqavilənin hüquqi qüvvəsi yoxdur.
Mövzu qanunsuzdursa
Müqavilə qanunla qadağan olunmuş bir sahədə bağlanıbsa (məsələn, narkotiklə bağlı, saxta sənədlərlə və s.) – bu sənəd hüquqi nəticə doğurmur, notarial təsdiq olsa belə.
Forma və ya prosedur pozulubsa
Bəzi müqavilələr üçün xüsusi forma və tələblər var (məsələn, daşınmaz əmlakın satışı üçün notarial təsdiq, qeydiyyat və sair). Bu şərtlərə əməl olunmayıbsa – müqavilə qüvvədən düşür.
Notarius öz səlahiyyətini aşırsa
Əgər notarius müqaviləni hüquqi əsaslar olmadan, məsuliyyətsiz şəkildə təsdiqləyibsə – bu da sənədin sonradan məhkəmə tərəfindən ləğvinə səbəb ola bilər.
Məhkəmənin rolu:
Müqavilənin etibarsızlığı yalnız məhkəmə qərarı ilə tanına bilər. Tərəflərdən biri iddia qaldıraraq sənədin hüquqi qüvvəsini mübahisələndirə bilər.
Notariusun iştirakı vacib olsa da, bu iştirak müqaviləni mütləq etibarlı etmir. Hər bir müqavilənin əsas dayağı tərəflərin sərbəst iradəsi, qanunvericiliyə uyğunluq və hüquq qabiliyyətidir.
Edliyyeinfo.az oxucularına tövsiyə edir: Müqavilə bağlayarkən yalnız notariusun möhürünə yox, həm də məzmunun qanuniliyinə və öz hüquqlarınıza diqqət yetirin. Əgər şübhəniz varsa, əvvəlcədən hüquqşünasla məsləhətləşin.
Hazırladı: Asiman Əsədsoy
Edliyyeinfo.az
