Ədliyyə nədir?
Ədliyyə – bir dövlətin ədalət mühakiməsi və hüquq sisteminin həyata keçirilməsini təmin edən orqanlar və institutlar sistemidir. Əsas məqsədi: hüququn aliliyini qorumaq, qanunların icrasına nəzarət etmək və vətəndaşların hüquqlarının təmin olunmasına şərait yaratmaqdır.
Tarixi qısa arayış:
Ədliyyə sistemi çox qədim tarixə malikdir. Hüquq və məhkəmə anlayışları hələ Babilistan, Qədim Misir, Roma İmperiyası dövrlərində formalaşmağa başlayıb. Müasir anlamda ədliyyə orqanlarının təşkili isə əsasən Avropa hüquq sisteminin inkişafı ilə bağlıdır.
Azərbaycanda isə:
İlk rəsmi ədliyyə qurumu 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə – Ədliyyə Nazirliyi adı ilə yaradılıb.
Sovet dönəmində müxtəlif formalarda fəaliyyət göstərən ədliyyə sistemi 1991-ci ildə müstəqilliyin bərpası ilə yenidən müasirləşməyə başladı.
Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi bu gün ölkənin əsas hüquqi tənzimləyici və icraedici orqanlarından biridir.
Ədliyyə orqanlarının əsas fəaliyyət sahələri:
Ədliyyə sistemi müxtəlif sahələrdə fəaliyyət göstərir:
🔹 Qanunvericiliyin işlənməsi və hüquqi ekspertiza:
Normativ-hüquqi akt layihələrinin hazırlanması və hüquqi rəyə verilməsi
🔹 Notariat və vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının qeydiyyatı:
Nikah, doğum, ölüm, boşanma və s. qeydiyyatlar
🔹 Məhkəmə ekspertizası və icra xidmətləri:
Məhkəmə qərarlarının icrası, məcburi icra orqanları vasitəsilə
🔹 Penitensiar xidmət:
Cəzaçəkmə müəssisələrinin idarə olunması
🔹 Vəkillik və hüquqi yardım:
Hüquqi maarifləndirmə, pulsuz hüquqi yardım təşkili
🔹 Elektron ədliyyə və rəqəmsallaşma:
“e-suda”, “e-notariat”, “e-icra” sistemləri vasitəsilə vətəndaşlara xidmət
Ədliyyə Nazirliyinin rolu:
Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi:
Hüquqi islahatların icraçısıdır;
Hüquqi təhsilin inkişafında mühüm rol oynayır;
Hüquqi dövlət quruculuğunda iştirak edir;
Beynəlxalq hüquq təşkilatları ilə əməkdaşlıq edir (məs., Avropa Şurası, BMT).
Ədliyyənin əhəmiyyəti nədən ibarətdir?
Ədalət bərqərar olur
Qanunların icrası təmin olunur
Cəmiyyət hüquq qaydalarına uyğunlaşır
İnsan hüquq və azadlıqları qorunur
İctimai sabitlik və dövlətin hüquqi dayaqları möhkəmlənir.
Hazırladı: Jalə Asiman
Edliyyeinfo.az
