Edliyyeinfo.az: Mülki hüquqda fiziki şəxsin hüquq qabiliyyəti onun hüquqi sistemdə subyekt kimi tanınmasının əsasını təşkil edir. Hüquq qabiliyyəti – insanın hüquqlara malik olmaq və hüquqi vəzifələr daşımaq bacarığıdır. Mülki Məcəlləyə əsasən, bu qabiliyyət bütün fiziki şəxslər üçün eyni səviyyədə tanınır və fərqləndirilmədən tətbiq olunur.
Hüquq qabiliyyəti insanın doğulduğu andan yaranır və yalnız ölümü ilə sona çatır. Beyin fəaliyyətinin dayanması rəsmi olaraq ölüm anı hesab olunur və həmin andan etibarən fiziki şəxs hüquq subyekti statusunu itirir. Bu müddəa həm hüquqi münasibətlərin aydın şəkildə tənzimlənməsi, həm də vətəndaşların hüquqlarının qorunması baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Mülki qanunvericilikdə xüsusi olaraq qeyd olunur ki, vərəsəlik hüququ bəzi hallarda insanın doğumundan əvvəl, konkret olaraq mayalanma anından meydana gələ bilər. Lakin bu hüququn həyata keçirilməsi yalnız uşağın doğulması ilə mümkündür. Bu, xüsusilə vərəsəlik münasibətlərində doğulmamış, lakin ana bətnində olan uşağın hüquqlarının tanınması baxımından vacib bir normadır və bu yolla onun gələcəkdə hüquq sahibi olmasına zəmanət verilir.
Qanunvericilik həmçinin vurğulayır ki, fiziki şəxs heç bir halda hüquq qabiliyyətindən məhrum edilə bilməz. Yəni, hansısa hüquqi, inzibati və ya digər tədbirlərlə şəxsin hüquq sahibi olmaq qabiliyyəti əlindən alına bilməz. Bu norma insan hüquq və azadlıqlarının toxunulmazlığını təmin edir və hüquq sistemində bərabərliyi qoruyur.
Hüquq qabiliyyəti fərdin hüquqi şəxs kimi tanınmasının ilkin şərtidir. Bu qabiliyyət olmadan heç bir hüquqi münasibətdə iştirak etmək mümkün deyil. Ona görə də mülki hüquq qabiliyyəti, hüquqi subyektivliyin əsas elementi kimi, hüquq sisteminin təməl daşlarından biri sayılır.
