Edliyyeinfo.az: Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 23-cü maddəsi fiziki şəxslərin şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuz kimi şəxsi qeyri-maddi hüquqlarını qorumağa xidmət edir. Bu hüquqlar insanın cəmiyyət qarşısında mənəvi simasını formalaşdırır və onların pozulması hüquqi müdafiə tədbirlərini zəruri edir.
Əgər hər hansı bir şəxs haqqında yayılan məlumat onun şərəfini, ləyaqətini və ya işgüzar nüfuzunu ləkələyirsə, yaxud şəxsi və ailə həyatının toxunulmazlığına müdaxilə edirsə, həmin şəxs bu məlumatların təkzib edilməsini məhkəmə yolu ilə tələb edə bilər. Qanun bu məsələdə əsas prinsipi ortaya qoyur: məlumatı yayan şəxs həmin məlumatların həqiqətə uyğun olduğunu sübut etmədiyi təqdirdə, bu məlumatlar təkzib olunmalıdır. Bu yanaşma şəxsin nüfuzunun qorunması ilə informasiya azadlığı arasında balansı təmin edir.
Hətta əgər məlumat tam deyil və natamam təqdim olunması nəticəsində şəxsin nüfuzuna xələl dəyibsə, yenə də qanun həmin məlumatların təkzibini tələb etməyə icazə verir. Maraqlı cəhətlərdən biri də odur ki, insanın şərəf və ləyaqətinin müdafiəsi hüququ onun ölümündən sonra da qorunur. Bu halda yaxın qohumlar və ya digər maraqlı şəxslər məhkəməyə müraciət edə bilərlər.
Əgər ləkələyici məlumat mediada yayılıbsa, təkzib də həmin media vasitəsilə verilməlidir. Əgər məlumat rəsmi sənəddə yer alıbsa, həmin sənədin dəyişdirilməsi və maraqlı şəxslərə bu barədə məlumat verilməsi nəzərdə tutulur. Məlumatın yayıldığı digər formalar üzrə isə təkzib qaydasını məhkəmə müəyyən edir.
Bundan əlavə, əgər media vasitəsində bir şəxs haqqında onun hüquqlarına və mənafelərinə zidd olan məlumat yayılıbsa, həmin şəxs öz cavabını da həmin mediada dərc etdirmək hüququna malikdir. Bu, informasiya mübadiləsində balanslı yanaşmanı təmin edir və zərərçəkmiş tərəfə öz mövqeyini bildirmək imkanı verir.
Şəxsin şərəf və ləyaqətinə xələl gətirən məlumatların təkzibini tələb etməklə yanaşı, həmin məlumatların yayılması nəticəsində ona vurulmuş maddi və mənəvi zərərin əvəzinin də ödənilməsi tələb oluna bilər. Yəni məsələ təkcə təkziblə məhdudlaşmır, zərər də bərpa edilməlidir.
Əgər ləkələyici məlumatı yayan şəxsi müəyyənləşdirmək mümkün deyilsə, zərərçəkmiş şəxs bu məlumatların həqiqətə uyğun olmadığının tanınmasını tələb edə bilər. Bu, xüsusilə sosial şəbəkələr və anonim platformalarda yayılan məlumatlar baxımından əhəmiyyətlidir.
Nəhayət, bu maddənin fiziki şəxslərin işgüzar nüfuzunun qorunmasına dair müddəaları eyni zamanda hüquqi şəxslərə də şamil edilir. Yəni şirkətlər və digər hüquqi şəxslər də öz işgüzar nüfuzlarının qorunması üçün bu maddənin imkanlarından istifadə edə bilərlər.
Bu hüquqi mexanizmlər insan ləyaqətinin, şəxsi həyatın və reputasiyanın qorunmasında mühüm rol oynayır və müasir hüquqi dövlətdə vətəndaşın maraqlarının müdafiəsinin bariz nümunəsidir.
