(Mülki Məcəllə, Maddə 29 — izahlı açıqlama)
Edliyyeinfo.az: Yetkinlik yaşına çatmamış şəxslərin, xüsusilə də 14 yaşdan kiçik olan uşaqların mülki hüquq münasibətlərində iştirakı qanunla ciddi şəkildə məhdudlaşdırılıb. Bu yaş dövründə uşaqların hüquqi dəyərləndirmə və məsuliyyət qabiliyyəti formalaşmadığından, onlar öz adlarından sərbəst şəkildə hüquqi əqdlər bağlamaq səlahiyyətinə malik deyillər. Ümumi qayda olaraq, belə şəxslərin adından hüquqi əqdləri yalnız valideynləri, övladlığa götürənləri və ya qəyyumları bağlaya bilər. Bu kimi hallar uşaqların hüquqlarının qorunmasına, onların mənafelərinin düzgün təmin edilməsinə yönəlib.
Müəyyən istisnalar nəzərdə tutulub ki, bu da 7 yaşından 14 yaşınadək olan uşaqlara aiddir. Belə ki, bu yaş qrupundakı uşaqlara xırda məişət əqdlərini müstəqil şəkildə bağlamaq hüququ verilir. Bu əqdlər gündəlik həyatda qarşılaşılan sadə alış-veriş və xidmət müqavilələrini əhatə edir — məsələn, uşaq özünə dəftər, kitab və ya şirniyyat ala bilər.
Həmçinin, 7-14 yaşlı uşaqlar onlara təmənnasız fayda gətirən və əlavə hüquqi prosedurlar tələb etməyən əqdləri də müstəqil bağlaya bilərlər. Məsələn, hədiyyə qəbul etmək kimi hallarda uşağın razılığı yetərlidir və bu cür əqdlər üçün valideynin təsdiqi tələb olunmur. Bundan başqa, uşağa valideyn və ya digər qanuni nümayəndənin verdiyi pul vəsaiti ilə sərbəst əməliyyat aparmaq (məsələn, aldığı cib xərcliyini istədiyi kimi xərcləmək) hüququ da tanınır.
Qanun bu yaşda olan şəxslərin hüquqi əqdlərinin etibarlılığını təmin etmək məqsədilə onların bağladığı əqdlərin sonradan valideyn, övladlığa götürən və ya qəyyum tərəfindən təsdiqlənməsi şərtini də müəyyən edir. Əgər belə təsdiq olarsa, həmin əqdlər hüquqi baxımdan etibarlı sayılır.
Əlavə olaraq, 14 yaşınadək olan şəxslərin əqdləri nəticəsində yaranmış əmlak məsuliyyəti onların valideynləri, qəyyumları və ya övladlığa götürənləri tərəfindən daşınır. Bu o deməkdir ki, əgər azyaşlı bir şəxs əqd bağlayaraq zərər yetirərsə, həmin zərərə görə qanuni nümayəndə məsuliyyət daşıyır. Lakin bu məsuliyyət yalnız o halda aradan qalxa bilər ki, valideyn və ya qəyyum zərərin onların təqsiri ilə baş vermədiyini sübut edə bilsin.
Qanunvericiliyin bu normaları yetkinlik yaşına çatmamış şəxslərin hüquqlarını qorumaqla yanaşı, həm də üçüncü şəxslərin qanuni mənafelərinin pozulmamasını təmin edir. Hüquqi münasibətlərdə bu yaş qrupunun iştirakı ciddi nəzarət və qayda çərçivəsində tənzimlənir və uşaqların məsuliyyətsiz və ya düşünülməmiş hərəkətlərinin hüquqi nəticələri valideyn və qəyyumların nəzarəti altında kompensasiya edilir.
